سهم ناچیز خراسان از گردش مالی ۱۰ میلیارد دلاری زعفران

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «تابان تربت»، با فرارسیدن فصل پاییز و سرمای آن، کشاورزان خراسانی خود را برای برداشت محصولی آماده می‌کنند که به «طلای سرخ» مشهور است.

اگرچه ایران قریب به ۹۰ درصد از زعفران جهان را تولید می‌کند، اما سهم این خطه از گردش مالی ۱۰ میلیارد دلاری جهانی این محصول، تنها ۵ درصد است و به باور کارشناسان و مسئولان، کلید برون‌رفت از این معضل، ایجاد «زنجیره ارزش افزوده» و پرهیز از خام‌فروشی است.

زعفران به عنوان یکی از پنج کالای اساسی و صادرات‌محور کشاورزی ایران، علیرغم پتانسیل بالای ارزآوری، نتوانسته است نقش واقعی خود در تجارت جهانی را ایفا کند. در حال حاضر، کشورهای دیگری مانند اسپانیا و حوزه خلیج فارس هستند که قیمت این محصول ایرانی را در بازارهای بین‌المللی تعیین می‌کنند.

این در حالی است که آمارهای کشوری از عظمت تولید زعفران در ایران حکایت دارد. از مجموع بیش از ۱۲۰ هزار هکتار اراضی زیر کشت زعفران، استان خراسان رضوی با بیش از ۹۰ هزار هکتار و ۸۰ درصد تولید، پیشتاز است.

در سطح این استان، بیش از ۱۲۰ هزار خانوار به کشت زعفران مشغول هستند که نقش بی‌بدیلی در اشتغال‌زایی دارد؛ به گونه‌ای که به ازای هر هکتار، ۲۲۰ نفر روز اشتغال مستقیم ایجاد می‌شود.

شهرستان‌های تربت‌حیدریه و زاوه با اختصاص سهم قابل توجهی از اراضی زیر کشت استان، به عنوان قطب تولید زعفران ایران و جهان شناخته می‌شوند. و در این منطقه، حدود ۶۰۰ هزار نفر روز در طول یک ماه، مشغول برداشت و فرآوری این محصول هستند.

با وجود این حجم از تولید و اشتغال، یک پارادوکس بزرگ وجود دارد: خراسان رضوی و منطقه تربت‌حیدریه با تولید بیش از ۸۰ درصد زعفران دنیا، از گردش مالی ۱۰ میلیارد دلاری این محصول سهم ناچیزی دارد و به اعتقاد کارشناسان، تنها راه برون‌رفت از این معضل، حمایت از تشکل‌ها و تقویت و ریل‌گذاری برای بخش خصوصی است.

شهرستان تربت‌حیدریه؛ نگین جهانی زعفران با ۵۰ درصد سهم تولید ایران و جهان

معاون مدیرکل و مدیر جهاد کشاورزی تربت‌حیدریه گفت: این شهرستان با ۹۴۰۰ هکتار سطح زیر کشت، حدود ۵۰ درصد از زعفران ایران و جهان را تولید می‌کند. این در حالی است که ایران بیش از ۹۴ درصد زعفران جهان را تأمین می‌کند.

علیرضا قادری افزود: فرهنگ‌سازی و نهادینه کردن مصرف زعفران، انتقال یافته‌های علمی-تحقیقاتی و دانش بومی، و همچنین توسعه «آگروتوریسم» یا گردشگری کشاورزی در مزارع زعفران محقق می‌شود.

وی بیان کرد: تربت‌حیدریه خاستگاه اصلی زعفران است و محصول تولیدی این منطقه از نظر ماده مؤثره، عطر و رنگ از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است.

مدیر جهاد کشاورزی تربت‌حیدریه گفت: در حالی که میانگین برداشت زعفران در منطقه ۴ کیلوگرم در هکتار است، یک مزرعه الگویی در شهرستان به بازدهی ۲۸ کیلوگرم در هکتار دست یافته است.

وی با اشاره به جایگاه انحصاری زعفران به عنوان کالایی استراتژیک در کشور، اظهار کرد: از سال ۹۹، نگاه ویژه‌ای به صنعت زعفران شده و با همکاری نماینده مجلس، وزارت جهاد کشاورزی و سایر نهادهای مربوطه، تلاش شده تا قیمت این محصول به ارزش واقعی و قیمت جهانی نزدیک شود تا دسترنج کشاورزان زحمت‌کش این منطقه به عایدی واقعی برسد.

قادری افزود: همزمان با تلاش برای اصلاح قیمت، افزایش بهره‌وری مزارع زعفران نیز از اولویت‌های اصلی این حوزه بوده و مزارع الگویی مانند مزرعه گرگانی نشان می‌دهد که پتانسیل افزایش ۷ برابری تولید در منطقه وجود دارد.

باید زنجیره ارزش افزوده زعفران را کامل کنیم

قائم‌مقام سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌رضوی با اشاره به قدمت چند هزار ساله زعفران در ایران، بر لزوم توسعه صنایع فرآوری و تکمیل زنجیره ارزش افزوده برای حضور قدرتمند در بازارهای جهانی تأکید کرد.

محمد میری با اشاره به پیشینه تاریخی زعفران در متون کهن ایرانی، گفت: زعفران محصولی با قدمت چند هزار ساله در الگوی کشت ایران اسلامی است.

وی افزود: این برنامه با هدف جریان‌سازی اجتماعی برای نهادینه‌سازی فرهنگ مصرف زعفران و افزایش سرانه مصرف در جامعه تدارک دیده شده است.

قائم‌مقام سازمان جهاد کشاورزی استان با اشاره به خواص درمانی متعدد زعفران، گفت: این گیاه دارویی در درمان بیماری‌هایی همچون افسردگی، آلزایمر، بیماری‌های مغز و اعصاب، غلظت خون و همچنین تقویت سیستم ایمنی بدن و سلامت پوست مؤثر است.

وی در ادامه به آمارهای قابل توجه زعفران در استان اشاره کرد و گفت: سطح زیر کشت استان ۹۶ هزار هکتار است که سهم منطقه تربت‌حیدریه ۴۰ هزار هکتار بوده و سالانه ۵۰ تن زعفران خشک تولید می‌کند که ۹۰ درصد تولید استان مربوط به منطقه تربت‌حیدریه است.

میری تعداد بهره‌برداران مستقیم را ۱۱۰ هزار نفر و اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم را ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار نفر عنوان کرد و بیان کرد: این محصول نقش کلیدی در ایجاد اشتغال پایدار، جلوگیری از مهاجرت روستاییان و پایداری تولید کشاورزی دارد.

قائم‌مقام سازمان جهاد کشاورزی استان با اشاره به جایگاه زعفران به عنوان یکی از برترین اقلام صزاراتی غیرنفتی کشور، خاطرنشان کرد: باید از خام‌فروشی این محصول گذر کرده و با توسعه صنایع فرآوری، بسته‌بندی و برندسازی، زنجیره ارزش آن را تکمیل کنیم.

وی بر حمایت از تولید دانش‌بنیان، ارتقای بهره‌وری آب، تقویت زنجیره ارزش و ایجاد بازارهای صادراتی پایدار به عنوان سیاست‌های کلیدی سازمان جهاد کشاورزی استان تأکید کرد و از همکاری با مراکز تحقیقاتی و بخش خصوصی برای رشد و شکوفایی هرچه بیشتر این محصول ارزشمند خبر داد.

انتهای خبر/