به گزارش خبرنگار تابان تربت؛ شهرستان ۲۵۰ هزار نفری تربت حیدریه در جنوب خراسان رضوی دارای 200 اثر تاریخی و گردشگری شناسایی شده است که تعداد 60 بنا و محوطه تاریخی و 2 اثر معنوی آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

در یکسال گذشته با اختصاص اعتبارات هر چند محدود و همت مسوولان میراث فرهنگی برخی بناهایی که تا پیش از این به یک خرابه تبدیل شده بود احیا شده و برخی نیز در حال تحول و واگذاری به بخش خصوصی است.

همچنین در این مدت و به کمک اهالی روستاهای گردشگر پذیر صنعت گردشگری این شهرستان با کمک بخش خصوصی متحول شده و تاکنون دو اقامتگاه بومگردی در روستای سیوکی از توابع بخش مرکزی و روستای رزگ از توابع بخش بایگ برای علاقمندان به فرهنگ و طبیعت گردی راه اندازی شده است.

مرمت بناهای تاریخی و چالش سرقفلی

اما در ادامه این تحولات مثبت این روزها مرمت و بهسازی برخی بناهای تاریخی سطح شهر تربت حیدریه با چالشی بعنوان سرقفلی مواجه شده و با توجه به اینکه این مجموعه ها اوقافی و تاریخی هستند مشکلاتی برای سامان دادن به آنها بوجود آورده است.

دو مجموعه اوقافی و تاریخی رباط لاری و سرای امین که سابقه تاریخی زیادی دارند از این دست بناها هستند که با توجه به موضوع اوقافی بودن آن و همچنین حجره های تملک شده با عنوان سرقفلی چالشی را برای احیا و یا استفاده بهینه از آن بوجود آورده است.

رییس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تربت حیدریه در خصوص چگونگی روند احیا و بازسازی آثار تاریخی این شهرستان گفت: برای هر یک از آثار تاریخی ردیف اعتباری جدا اختصاص داده می شود و در حال حاضر مجموعه قطب الدین حیدر مراحل احیا و مرمت خود را می گذارند و باقی آثار همچون حمام حاجی رئیس، رباط علیا و مجموعه شیخ حیدر کدکنی در قالب احیا و مرمت اضطراری قرار گرفته اند که ردیف اعتباری هر پروژه بنا به ضوابط و مقررات باید در همان مجموعه مورد استفاده قرار بگیرد.

علی محمدی به مراحل مرمت و بهسازی حمام حاجی رئیس اشاره کرد و افزود: تاکنون چندین بار این حمام تاریخی مورد مرمت قرار گرقته و امید است با اعتباری که امسال به این اثرتاریخی اختصاص داده شود، قسمت ورودی حمام مورد مرمت قرار گیرد، لذا در نظر است که با دعوت از بخش خصوصی این مجموعه به صورت رستوران سنتی و یا یک مجموعه فرهنگی و هنری مورد استفاده قرار گیرد.

وی کشف اخیر در قسمت سربینه حمام که متعلق به دوران قاجار است را مهمترین دلیل کندی در روند مرمت این بنای تاریخی عنوان کرد و گفت: هفته گذشته در حین گودبرداری از این اثر تاریخی بقایایی از یک بنای تاریخی عهد قاجار کشف شد و مشخص بود که این حمام در دوران پهلوی بر روی خرابه هایی از یک حمام در عهد قاجار بنا شده و لذا کار با حساسیت بیشتری دنبال می شود.

وی در خصوص مرمت دو اثر تاریخی رباط لاری و سرای امین گقت : تاکنون بالغ بر ده جلسه با رئیس اداره اوقاف شهرستان و مسئولان شهری برگزار شده و با توجه به اینکه این دو مجموعه بصورت اوقافی و تاریخی اداره می شوند میراث فرهنگی به تنهایی نمی تواند به این دو مجموعه سامان بخشد و این موضوع با توجه به موقوفه بودن این دو بنا و همچنین مشکل مالکیت برخی از حجره های آن با توجه به سرقفلی بودن آنها مشکلاتی در جهت سامان بخشیدن به این دو اثر ایجاد کرده است.

محمدی گفت: همچنین تاکنون شهرداری قول هایی مبنی بر پای کار آوردن سرمایه گذار بخش خصوصی و همکاری بصورت مشارکتی در خصوص سامان بخشیدن به این دو اثر داده که متاسفانه تاکنون اقدامی انجام نشده است.

رباط لاری

رباط لاری در محل بازار شهر و محله معروف به میدان رباط قرار دارد که توسط حاج محمدرضا لاری در سال 1308 ه. ق ساخته شده و مقبره وی که از تجار معتبر شهر بوده در نزدیکی رباط و در یکی از بازارچه‌ها باقی است.

پس از درگذشت او حاج امین التجار از این رباط نگهداری و استفاده می‌کرده و تولیت آن نیز با خانواده امین التجار است و اکنون اداره اوقاف، بیوتات رباط را بعنوان انبار کالاهای تجارتی به کسبه و اداره قند و شکر به اجاره داده است.

رباط در نوعی از خود وسعتی داشته و بخصوص فضای جلوی رباط که اینک به بازارچه‌های شلوغ تبدیل شده جزئی از رباط و از متعلقات آن به حساب می‌آید.

سرای امین

به گواه سنگ نوشته سردرب سرای امین این مکان قدیمی ترین بازار تربت حیدریه است که قدمت آن به بیش از ۱۲۰ سال باز می گردد.

یکی از ویژگی های منحصر به فرد مجموع بازارهای قدیمی تربت حیدریه قرار گرفتن در جنب مسجد جامع شهر است و برای دادن نشانی دقیق تر از این بازارها به گردشگران، باید گفت که همه این بازارها در ابتدای میدان یا خیابان مسجد جامع واقعند که این خود نشان از تدین مردم و بخصوص بازاریان تربت حیدریه دارد که محل کسب را در جایی بنا می کردند که بتوانند نماز اول وقت را به جای آورند.

رئیس اداره میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری یکی از معضلات بناهای اوقافی و تاریخی را وجود سرقفلی ملک خواند و افزود: متاسفانه برخی از بناهای تاریخی سطح شهر به علت وجود این معضل رو به فراموشی هستند همچون بنای آب انبار شیرچهارسوق که می‌توان از این بنای تاریخی به بهترین شکل استفاده کرد که تاکنون پیشنهاداتی به اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان داده شده است.

رییس اداره اوقاف و امور خیریه تربت حیدریه در این خصوص اظهار داشت: املاک سرقفلی از دیرباز نه تنها در این شهرستان بلکه در همه نقاط ایران وجود داشته و مالکان این بناها سالانه مبلغ ناچیزی را به اوقاف پرداخت می کنند.

حجت الاسلام محسن لطفی گفت: درصددیم تا با رایزنی با مالکان این حجره ها بتوانیم قدمی در مرمت و بهسازی آن برداریم، ضمن آنکه به دلیل وسعت فراوان بنای سرای امین و مجاورت آن در مرکز شهر و فقدان یک پارکینگ شهری پیشنهاد دادیم تا با ورود سرمایه گذار بخش خصوصی یک پارکینگ که مورد نیاز ضروری شهر است احداث شود.

محمدی در ادامه در پاسخ به سوالی در مورد عدم گسترش و نوسازی آستان مقدس احمدبن موسی (ع) واقع در روستای بوری آباد گفت: بنای این بقعه جزو فهرست آثار ملی محسوب می شود، از این جهت حفظ بنا و نمای آن الزامی است اما با توجه به جایگاه ویژه آن و لزوم گسترش این آستان با نظر کارشناسان و مطالعاتی که صورت گرفته این مجوز صادر شده که می توان بنا را از سمت جنوب گسترش داد.

وی همچنین از ارائه چندین پیشنهاد در مورد ایجاد بازارچه و گسترش آستان مقدس احمدالرضا(ع) بوری آباد خبر داد و گفت : از آنجایی که با احداث کمربندی و عدم نصب تابلوهای راهنمای مناسب متاسفانه مسافران ماندگاری در شهرستان ندارند لذا ایجاد بازارچه و گسترش بنای این آستان به ماندگاری بیشتر مسافر و شناساندن نقاط تاریخی، گردشگری ، سوغات و صنایع دستی به مسافرین کمک شایانی می کند.

محمدی یکی دیگر از مشکلات و معضلاتی که بر سرراه بناهی اوقافی و تاریخی قرار دارد را وجود مالکان و همچنین نبود دیدگاه های مناسب از سوی متولیان، مالکان و مردم در خصوص این آثار بیان کرد و افزود: می توان با مشارکت اداره اوقاف و امور خیریه و همچنین مالکان سرقفلی و سرمایه گذاری بخش خصوصی کاربری این بناها را تغییر داد تا با ساخت یک هتل سنتی که خود باعث بهبود چهره این بناها از یک سو و درآمدزایی و جذب گردشگر برای شهرستان و متولیان امر و پرشدن خلا هتل در سطح شهر از سوی دیگر می شود را سامان بخشید.

شش اثر تاریخی در فهرست ثبت ملی

محمدی در خصوص ثبت آثار تاریخی شهرستان در فهرست آثار ملی گفت : هم اکنون در حال آماده سازی پرونده شش اثر برای ثبت در فهرست آثار ملی هستیم.

وی افزود: متاسفانه یکی از مشکلات ما در این راه شخصی و یا اوقافی بودن برخی اثر بخصوص در بافت شهری تربت حیدریه است که با توجه به تجربه ای که در مورد دو اثر مسجد شیخ یوسفعلی و حمام گودی بدست آمد، در مورد این آثار کمی محتاط تر باید عمل کرد.

وی همچنین از تلاش هایی برای ثبت مجدد حمام گودی در فهرست آثار ملی خبر داد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان از اتمام طرح مطالعاتی محور گردشگری انتهای خیابان روحبخش با محوریت حمام حاجی رئیس، رباط لاری و بخشی از بازار سنگفرش خبر داد و افزود : این طرح نیازمند تصویب شورای ترافیک شهرستان است اما متاسفانه با اینکه سه ماه پیش این طرح به این شورا ارسال شده هنوز پاسخی دریافت نکردیم.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در انتها از عدم استقبال و همکاری مردم و بخش خصوصی گلایه کرد و گفت: متاسفانه با توجه به اطلاع رسانی گسترده این اداره در سطح شهرستان، استقبال چندانی نه از سوی آزانس های مسافرتی و گردشگری شهرستان و نه از سوی مردم شده و ما برای بهبود وضعیت گردشگری شهرستان نیازمند یک حرکت جمعی با یاری تمام مردم و مسئولین هستیم.

انتهای پیام/