به گزارش تابان تربت؛ فصل پاییز و سرمای آن که فرا می‌رسد کشاورزان خراسانی خود را مهیای برداشت محصولی می‌کنند که برای آن رنج بسیار کشیدند و انتظار دارند در زمان برداشت و فرآوری زعفران آن را به قیمت مناسب در بازار به فروش برسانند.

زعفران یا همان طلای سرخ بعنوان یکی از ۵ قلم کالای اساسی و صادرات محور در بخش کشاورزی ایران به لحاظ تجارت و بازرگانی نقش بسزایی در ارزآوری دارد اما متاسفانه هنوز نتوانسته نقشی در تجارت و صادرات داشته باشد و کشورهای اسپانیا و حوزه خلیج فارس به نوعی قیمت این محصول را در بازار جهانی تعیین می‌کنند.

از مجموع بیش از ۱۱۸ هزار هکتار اراضی زیر کشت این محصول در ایران، استان خراسان رضوی با بیش از ۹۰ هزار هکتار و ۸۰ درصد تولید و خراسان جنوبی با ۱۵ هزار و ۷۰۰ هکتار و حدود ۵ درصد و همچنین سایر استانها با ۸ هزار هکتار دیگر به ترتیب بیشترین میزان کشت و تولید این محصول را به خود اختصاص داده‌اند و از مجموع ۹۰ هزار هکتار اراضی زیر کشت زعفران استان خراسان رضوی، بیش از هشت هزار و ۵۰۰ هکتار یعنی معادل ۱۲ درصد استان به اراضی شهرستان تربت حیدریه و از مجموع افزون بر ۵۰ هزار هکتار عرصه کشاورزی شهرستان زاوه، ۱۲ هزار هکتار معادل ۱۷ درصد ظرفیت استان به کشت زعفران اختصاص دارد.

در سطح استان خراسان رضوی بیش از ۱۲۰ هزار خانوار به کشت زعفران مشغول هستند که از این میزان بین ۱۴ تا ۱۵ هزار خانوار به زعفران‌کاران تربت حیدریه اختصاص دارد و تعداد بهره برداران بخش کشاورزی زاوه نیز ۱۷ هزار نفر است که بالغ بر ۹۰ درصد آن ها به کشت زعفران مشغولند و اکنون به ازای هر هکتار زمین زعفران، ۲۲۰ نفر روز مشغول کار هستند که در کل ۷۰ هزار نفر اشتغال مستقیم و دو تا سه برابر این رقم، اشتغال غیرمستقیم به دست می‌آید.

به گفته سخنگوی گمرک کشور، سال گذشته بیش از ۳۲۴ تن زعفران به ارزش افزون بر ۱۹۰ میلیون دلار به ۶۰ کشور صادر شد که پنج کشور هنگ‌کنگ، امارات، اسپانیا، چین و افغانستان، ۷۹درصد وزن و ۷۸ درصد ارزش کل صادرات این محصول را به خود اختصاص دادند اما آنچه که این سالیان گذشته یا بهتر است بگوییم یک دهه اخیر زعفران‌کاران را رنج داده سهم بسیار ناچیزی است که از زحمتشان وارد سبد معیشتی زندگی شان می‌شود و بیشتر سود را در داخل، دلالان و مافیای زعفران و در خارج، کشورهای حاشیه خلیج فارس و اسپانیا برده‌اند.

آغاز خرید حمایتی زعفران در منطقه تربت حیدریه

با سفر روز دوشنبه ۱۹ مهرماه معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان تعاون روستایی به منطقه تربت حیدریه کار خرید حمایتی زعفران از کشاورزان خراسانی با قیمت مصوب حداقل ۲۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان آغاز شد. کارخانه طلای سرخ گلشید ایران مجهز به بروزترین سیستم‌های نوآوری و فناورانه دنیا و همچنین انبارهای متناسب با استانداردهای جهانی است و کشاورزان خراسانی می‌توانند برای فروش محصولات خود به این کارخانه مراجعه کنند و قرار است طبق مصوبه اعلامی هر کیلوگرم نگین زعفران حداقل به مبلغ ۲۰ میلیون و پانصد هزار تومان از کشاورزان خریداری شود.

دکترای اقتصاد: خرید حمایتی زعفران توسط دولت اشتباه است

محمد کریمی، دکترای اقتصاد و استادیار دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه آزاد اسلام در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: بخشی از روستاهای استان می‌توانند زعفران را به عنوان محصول قابل قبول از نظر اقتصاد روستا انتخاب کنند و البته این بستگی به پتانسیل جغرافیایی و آب و هوایی آن منطقه دارد و در روستاهایی که با کمبود آب روبرو است می‌تواند به عنوان یک محصول برای خودکفایی کشت شود.

وی افزود: در جنوب و مرکز خراسان می‌توان روستاهایی را پیدا کرد که قطب زعفران هستند ولی برخی روستاها به دنبال کاشت زعفران رفته‌اند که اصلاً شرایط مطلوب را ندارند و می‌توانستند از زمین‌های مرغوب و آب کافی محصولاتی مانند گندم که دچار کمبود هستیم یا محصولات مورد نیاز دام تولید کنند و درآمد بیشتری کسب کنند.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: باید علاوه بر توجه به مقوله درآمد، محصولاتی را در روستاها تولید کرد تا مشکل تولید و اقتصاد کشاورزی روستایی را مرتفع کند و کاشت زعفران باید بر اساس موقعیت جغرافیای یعنی کمبود آب انجام شود و در کنار آن باید نیروی کار را در نظر گرفت چون زعفران طی بازه زمانی یک ماهه نیروی کار زیادی را می‌طلبد.

کریمی با اشاره به خرید تضمینی زعفران خاطر نشان کرد: حمایت دولت از زعفران کاران را به شکل ورود به بازار از نظر قیمت‌گذاری و یا خرید حمایتی درست نمی‌دانم، باید ابتدا راه حل های بهتر را پیگیری کرد و در نهایت و به عنوان تنها و آخرین راه حل به سمت این تصمیم رفت.

وی در همین رابطه افزود: ۹۰ درصد زعفران دنیا در ایران تولید می‌شود و متاسفانه هنوز در دنیا این محصول را به نام ایران نمی‌شناسند و به نام‌های اسپانیا، کشمیر، ترکیه و یونان می‌شناسند و در برخی کشورها، دبی و امارات را به عنوان مرکز زعفران ذکر می‌کنند.

ضرورت ورود دولت به برندینگ زعفران ایرانی

کریمی تصریح کرد: دولت اگر می خواهد حمایتی کند باید در موضوع مطرح کردن نام زعفران ایران در سطوح بین‌المللی ورود جدی کند، یعنی در بحث برندسازی، تبلیغات و در‌ مرحله بعد حمایت از صادرکنندگان این محصول که با تشویق و تسهیل شرایط را برای صادرات فراهم کند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: زمانی که این محصول صادر شود با توجه به قیمت دلاری این محصول، کشت آن نیز ارزشمند می‌شود و کشاورزان دیگر نیاز به حمایت دولت برای خرید محصولشان یا قیمت‌گذاری ندارند.

وی افزود: هر وقت صادرات محصولی مانند زعفران رونق پیدا کرده خرید تضمینی جایگاهی نداشته است چون مردم به راحتی به صادرکنندگان محصولاتشان را با قیمت خوب و نقد می‌فروختند و درگیر پرداخت دولت نمی‌شدند.

کریمی گفت: در‌ موضوع زعفران اصلا این حمایت را درست نمی دانم و ما باید ساختاری را فراهم کنید که این محصول را در جهان کاملاً به صورت ایرانی بشناسند و این معرفی وظیفه دولت است، اینکه زعفران ایران به اسم اسپانیا بسته بندی و صادر می‌شود و سودش به آن ها می‌رسد در شأن ایران نیست و باید بر روی این موضوع تلاش کرد.

وی با اشاره به اهمیت تولید دیگر‌ محصولات بر پایه زعفران افزود: فرآوری زعفران در دنیا در محصولات بهداشتی، آرایشی، غذایی و … گسترده است و وقتی ما خودمان تولید کننده هستیم باید به سمت فرآوری حرکت کنیم تا برای کشاورز هم منفعت بیشتری داشته باشد.

این استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور بیان داشت: متاسفانه در اکثر مناطق کشور مثل آذربایجان زغفران کشت می شود در حالی که این منطقه مناسب برای تولید این محصول نیست و به دلیل کم آب بودن منطقه جنوب خراسان بهترین مکان برای کشت آن است و در‌ نتیجه سرایت کاشت در تمام نقاط کشور باعث شده است تولید بالا برود و نتیجه آن این است که با افزایش هزینه‌ها طی ۵ سال گذشته تقریبا قیمت زعفران ثابت مانده و این فقط باعث خسارت به کشاورز شده است.

توجه به صادرات زعفران با آموزش ارتقای کیفیت به کشاورزان

وی تاکید کرد: افزایش کیفیت، ایجاد شرایط فرآوری و در مرحله آخر تسریع و کمک به صادرات وظیفه دولت است و باید دولت و وزارتخانه‌های مرتبط صادرات و کشاورزی در کنار وزارت خارجه به موضوع ورود کند تا برندینگ گسترش یابد.

کریمی با بیان اینکه آموزش و ترویج کشاورزان توسط دولت در همه محصولات مخصوصاً زعفران باید انجام شود و اینکه کشاورزان باید بر اساس شرایط کشت کنند خاطرنشان کرد: آموزش در بحث زعفران بسیار مهم است، در زعفران، خشک کردن از همه مراحل مهم‌تر است چون با سختی جمع‌آوری و پاک می‌شود ولی در مرحله خشک کردن با یک فرآیند غلط کیفیت به شدت افت می‌کند.

وی افزود: دولت و جهاد کشاورزی می‌تواند با آموزش، کیفیت محصول را ارتقاء دهند که این می‌تواند یا با گسترش استفاده از دستگاه خشک کن باشد یا روش درست خشک کردن سنتی را به کشاورزان آموزش دهند.

این استاد اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور تصریح کرد: پس از آزمایش بر روی برخی از زعفران ها مشخص می‌شود که درون زعفران سرب وجود دارد و بعد با تحقیق بیشتر نمایان می شود که زعفران را به جای پارچه سفید بر روی روزنامه خشک کرده‌اند و اینگونه کیفیت محصول به شدت افت کرده است.

کریمی بیان داشت: زعفران یک کالای صادراتی و لوکس است که بر اساس شرایط کالای لوکس در اقتصاد باید از نظر همه شرایط مخصوصا کیفیت به آن توجه کرد. چون کالای ضروری نیست به همین دلیل وارد کنندگان بر روی این محصول حساس هستند و آزمایش‌های زیادی انجام می دهند تا کیفیت عالی داشته باشد و با کوچکترین ناخالصی، کاهش کیفیت و یا تقلب، خریداران خارجی محصول را برگشت می‌دهند و مشکلاتی ایجاد می‌شود که در‌ نهایت کشاورز آسیب نهایی را دیده و با این کار متضرر خواهند شد.

فعالیت مراکز برای خرید حمایتی زعفران تا شهریور سال آینده

در ادامه اسماعیل قادری فر، معاون وزیر جهاد و رییس سازمان تعاون روستایی در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار داشت: امسال در دوره جدید وزارت جهاد کشاورزی و با راهبری مسئولان محلی شهرهای زعفران‌خیز جلسه شورای سیاست گذاری قیمت محصولات کشاورزی بویژه زعفران تشکیل و با آنالیزهای دقیق و با توجه به مشکلاتی که کشاورزان دارند زعفران با حداقل قیمت، قیمت گذاری شد و دستورالعمل مصوب آن به مراکز خرید حمایتی زعفران نیز ارسال شد.

وی افزود: خرید حمایتی زعفران با عاملیت صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی و با حمایت سازمان تعاون روستایی در تربت حیدریه و زاوه آغاز شده و بر اساس هماهنگی انجام شده تا پایان شهریور سال آینده این مراکز برای خرید حمایتی زعفران فعال خواهند بود تا واسطه گران و سوداگران به این دسترنج کشاورزان طمع نکنند.

قادری‌فر با بیان اینکه در دستورالعمل خرید حمایتی زعفران که با حمایت مجلس مبلغ مناسبی از طریق بانک عامل در نظر گرفته شده مشکلی برای پرداخت وجوه نداریم و با برنامه ریزی انجام شده حداکثر بعد از ۲۰ روز کاری، حاصل دسترنج کشاورزان با عزت و احترام پرداخت شود گفت: امسال سقفی برای زمان و میزان خرید نداریم و تا پایان شهریور سال آینده مراکز خرید حمایتی زعفران بر روی کشاورزان باز است تا بدون دغدغه محصول خود را تحویل دهند.

لزوم ورود بخش خصوصی و برندسازی در بازار جهانی

معاون وزیر جهاد کشاورزی بر لزوم برندسازی ایرانی در بازارهای جهانی تاکید کرد و ادامه داد: این مهم با ورود بخش خصوصی و حمایت نهاد حاکمیتی همچون سازمان تعاون روستایی و وزارت جهاد محقق می شود و البته حضور بخش خصوصی قدرتمند و کشش بازار توسط برندهای معتبر ایرانی این نگرانی کشاورزانی که در سنگلاخ اقتصادی کشور گرفتار شدند را برطرف می کند  تا شاهد برگشت سرمایه و ارزش افزوده خود باشند.

وی افزود: در شرایطی که ۹۴ درصد زعفران جهان در ایران و خراسان رضوی و منطقه تربت حیدریه تولید می شود اما سهم این خطه از گردش مالی ۸ میلیارد دلاری زعفران تنها ۵ درصد است، لذا موضوع مهمی که باید به آن توجه شود راه اندازی زنجیره تولید و ارزش افزوده زعفران در این منطقه است.

قادری فر بیان داشت: برای پرداختن به این مهم باید از دانش و فناوری روز دنیا استفاده شود، لذا بنا داریم تا بلافاصله ماموریت مرکز رشد تربت حیدریه را به مرکز ملی نوآوری زعفران تغییر داده تا با استفاده از استعداد های برتر جامعه دانشگاهی و نخبگان علمی این خطه زنجیره ارزش ساز ارزش افزوده در زعفران رسوخ و از خام فروشی نیز پرهیز شود.

کاهش ۳۵ درصدی برداشت محصول زعفران به دلیل خشکسالی

همچنین سید محمود اعظمی، رئیس جهاد کشاورزی شهرستان رشتخوار به عنوان یکی دیگر از مراکز برداشت زعفران در خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار ما، با اشاره به نزدیک شدن فصل برداشت محصول زعفران در این شهرستان گفت: شهرستان رشتخوار با داشتن ۶ هزار و ۸۰۰ هکتار سطح زیر کشت محصول زعفران با عملکرد ۳/۲ کیلوگرم برداشت در هکتار دارای شرایط اقتصادی و اشتغالزایی مطلوب می‌باشد اما در سال ۱۴۰۰ به علت کاهش بارندگی‌ها بین ۳۰ تا ۳۵ درصد کاهش تولید این محصول را پیش‌بینی می‌کنیم.

وی در رابطه با مدیریت و راهکار خشکالی به کشاورزان، یادآور شد: توصیه ما به زعفران کاران این است که بر اساس میزان حق آبه خود در چاه‌های کشاورزی نسبت به سطح زیر کشت محصول زعفران خود مزارع را آبیاری کنند و از افزایش سطح زیر کشت خودداری کنند.

رئیس جهاد کشاورزی شهرستان رشتخوار پیرامون نحوه خرید محصول زعفران در طرح خرید حمایتی امسال تصریح کرد: امسال به عنوان اولین سال قبل از برداشت زعفران در راستای سیاست حمایتی محصولات اساسی کشاورزی و در خصوص بسته سیاستی حمایت از زعفران دستورالعمل خرید حمایتی زعفران ابلاغ که محصول زعفران سال جاری در انواع نگین صادراتی، نگین معمولی، شبه نگین، پوشال مرغوب و پوشال معمولی و دسته‌ای (دست پیچ) می‌باشد.

وی در رابطه با نحوه خرید حمایتی  این محصول، افزود: با شروع و راه اندازی مرکز خرید زعفران در شهرستان زعفران امسالی بر اساس گرید تعریف شده خریداری خواهد شد و لازم به ذکر است قیمت حمایتی خرید انواع زعفران به به ازای هر کیلوگرم به شرح ذیل میباشد، نگین صادراتی ۲۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، نگین معمولی ۱۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، شبه نگین ۱۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، پوشال مرغوب ۱۷ میلیون تومان، پوشال معمولی ۱۵ میلیون تومان و دسته ۱۴ میلیون تومان پیشنهاد این مدیریت برای بهره برداران و زعفران کاران عزیز است.

استقرار صنایع تبدیلی زعفران تولید ثروت برای کشاورزان است

خالقداد عرب، فرماندار شهرستان رشتخوار نیز در ادامه در رابطه با برنامه ریزی و روش حمایتی از زعفرانکاران، گفت: شهزستان رشتخوار اقتصادش بر پایه کشاورزی و دامداری استوار است و زعفران به عنوان یکی از محصولات استراتژیک و عمده شهرستان شناخته می شود که ما غریب به ۶ هزار و ۸۰۰ هکتار مزارع زعفران داریم و سالیانه چیزی غریب به ۲۰ تن زعفران خشک در این شهرستان برداشت می شود.

فرماندار رشتخوار با اشاره به رویکرد مدیریتی محصول زعفران در این شهرستان اظهار داشت: رویکرد مدیریتی ما در رشتخوار بر افزایش بهره‌وری و راندمان تولید در این حوزه است، و با توجه با تاکیدات مقام معظم رهبری بر جلوگیری از خام فروشی، تاکید ما بر استقرار صنایع تبدیلی این محصول است، که اگر ما بتوانیم این محصول استراتژیک را که متاسفانه به صورت خام فروشی انجام می‌شود، به صنایع وابسطه این محصول تقویت و راه‌اندازی کنیم امیدواریم در تولید ثروت به کشاورزان کمک و قدم های مثبتی در حوزه کشاورزی شهرستان خواهیم برداشت.

عرب در ادامه حضور نهاد بنیاد علوی در رشتخوار را فرصت مغتنمی در رابطه با حمایت از محصول زعفران دانست و اظهار داشت: حضور بنیاد علوی در شهرستان فرصت مغتنمی برای کشاورزان فراهم کرده که خوشبختانه بنیاد علوی یک نگاه تسهیلگری در این رابطه دارد و در سطح روستاهایی که قطب کشاورزی شهرستان هستند، توسط کارشناسان محترم جهاد کشاورزی با توجه به تفاهم نامه هایی که بین جهاد کشاورزی فرمانداری و بنیاد علوی تنظیم شده است ، نقش تسهیلگری خوبی خواهد داشت.

اعطای تسهیلات ۵۰ میلیون تومانی به زعفران‌کاران خرده مالک

محسن زنگنه، نماینده مردم منطقه تربت حیدریه در مجلس شورای اسلامی در خصوص مشکلات کشاورزان به خبرنگار ما گفت: امسال تلاش کردیم تا دستگاه‌های مختلف از جمله سازمان تعاون روستایی، بانک کشاورزی و ستاد اجرایی فرمان امام(ره) را پای کار رفع مسائل پیرامون محصول زعفران بیاوریم تا وضعیت دسترنج کشاورزان که یکسال چشم انتظارند و امید آن را دارند بهتر شود.

وی افزود: بر همین اساس موسسه تدبیر زیرمجموعه ستاداجرایی فرمان امام(ره) از ابتدای امسال به کشاورزان خرده مالک که کمتر از ۳ هکتار زعفران دارند تا سقف ۵۰ میلیون تومان  تسهیلات می دهد و وجه ضمانت آن از طریق گواهی سپرده زعفران در بورس یا همان زعفران کشاورزان خواهد بود.

نماینده مردم تربت حیدریه در مجلس اظهار کرد: تلاش کردیم تا با همراه کردن بازار سرمایه و سبد گردان ها از قیمت زعفران صیانت شود و اکنون قیمت بسیار بالاتر از قیمت کف خریدی است که وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده است.

زعفرانکاران به شایعات توجه نکنند/دولت مصمم به اجرای مصوبه بسته حمایتی زعفران است

زنگنه به دو دلیل عمده نوسانات قیمت زعفران در بازار اشاره کرد و تصریح کرد: توهم پولی همراه با تورم و افزایش قیمت دلار در کنار مافیای شکل گرفته زعفران با استفاده از نهادهایی که به آن وجهه قانونی داده  شده بود و از فضای بوجود آمده سوء استفاده کردند را می توان دو دلیل عمده وضعیت زعفران در سالیان اخیر یاد کرد.

وی ضمن اینکه از کشاورزان خواست که به شایعات توجه نکنند اعلام کرد: حداقل ۵ هزار میلیارد تومان برای منابع مالی بابت خرید حمایتی زعفران تأمین شده و دولت مصمم و پای کار است.

باتوجه به اهمیت اشتغال و ارزآوری در بخش‌های مختلف دستگاه‌های دولتی و اینکه محصولاتی چون سیب، پرتغال، پسته، زعفران و … مزیت کشور ما است نباید به دلیل عدم ساماندهی مناسب، این مزیت‌ها تبدیل به مشکل شده و هرساله کشاورزان و تولیدکنندگان به جای افزایش بهره‌وری، انرژی خود را صرف رفع مشکلات کنند بلکه باید این تولیدات ارزشمند کشور آماده صادرات شوند تا زمینه فروش نفت و منابع زیرزمینی کاهش یابد.

انتهای پیام/